Kliknij i dowiedz się więcej o sójce
Charakterystyka
Sójka to najbardziej barwny ptak spośród wszystkich krukowatych Europy. Rozmiarami ciała porównywalna z gołębiem miejskim lub kawką. Przeważa barwa różowo-szarobrązowa z białawym gardłem i podbrzuszem. W pozycji spoczynkowej i w locie widoczne jest jasnobłękitne lusterko, pokryte delikatnym czarnym, falistym rysunkiem, umiejscowione przy nadgarstku na wierzchu skrzydła. W locie widnieje duża biała plama na kuprze i szeroki biały pasek na przedramieniu. Czoło białawe z czarnym kreskowaniem, od dzioba biegnie gruby czarny wąs, boki głowy są rudawo-brązowe. Sójka często stroszy piórka na głowie, tworząc puszysty czubek i powiększając optycznie głowę. Sterówki i końce skrzydeł sójki są czarne. Ma brązowe tęczówki. Dziób mocny, stalowoszary lub czarny. Nogi jasnobrązowe. Młode podobne do dorosłych, ale mają bardziej czerwonawy odcień upierzenia i mniej kreskowany wierzch głowy. Rozmiarami ciała sójka porównywalna jest z kawką lub gołębiem.
Pióra lusterek na skrzydłach sójki, wbrew pozorom, nie są wcale błękitne. Kolor bierze się stąd, że wiązka światła rozszczepia się w strukturze pióra i odbite zostaje widmo niebieskie
Na podstawie wyglądu piór, zrzuconych w okresie pierzenia (stare ptaki pierzą się jesienią) można określić wiek danego osobnika. Ptaki powyżej pierwszego roku życia mają większą liczbę prążków niż tegoroczne młode ptaki.
Lot sójki na dłuższych dystansach jest raczej powolny, ciężki, trzepoczący, nierównomierny, wydaje się nieporadny i chwiejny. Natomiast w lesie potrafi latać dość szybko i zwinnie. Jest ruchliwa i często przelatuje pomiędzy gałęziami.
Uważa się sójki za ptaki inteligentne, bystre i towarzyskie.
Wielkość
długość ciała 32-35 cm
rozpiętość skrzydeł 54-58 cm
waga 150-180 g
Pokarm
Pokarm sójek jest bardzo zróżnicowany. To ptaki nieomalże wszystkożerne. Jesienią i zimą sójki żywią się głównie nasionami i pączkami drzew oraz roślin zielnych. Przed nadejściem zimy robią zapasy, chowając duże ilości żołedzi w ziemi, pod korzeniami i liśćmi. Wielu z tych kryjówek nie potrafią potem odnaleźć, przyczyniając się do rozsiewania dębów. W lecie sójka żywi się owadami (m.in. osami, pająkami, świerszczmi) i ich larwami, poczwarkami, ślimakami, małymi bezkręgowcami i innymi drobnymi zwierzętami, w tym gryzoniami, jaszczurkami, młodymi ptakami i jajami wybieranymi z gniazd. To nimi karmi najczęściej swe młode, ale pisklęta otrzymują głównie owady (wśród których ok. 70% to głównie szkodniki lasów i pól uprawnych). Sójka nie gardzi również owocami, np. jeżynami i czereśniami, w mieście zjada różne odpadki spożywcze. Preferuje jednak orzechy laskowe i bukiew. Znane jest łakomstwo sójek zamieszkujących Łazienki Królewskie. W okresach zimowych, sójki w tym parku oczekują karmienia przez ludzi a wtedy potrafią nawet sfrunąć na rękę, gdzie dostają pokruszone orzechy włoskie. Chętnie jedzą też nasiona słonecznika. Na polach znajdujących się przy lasach sójka zbiera ziarna. Przyczynia się do niszczenia szkodników leśnych zamieszkujących głębie drzewostanów, gdzie nie docierają inni przedstawiciele krukowatych.
Śpiew/Głos ♫
Jest bystrym obserwatorem i „strażnikiem” okolicy, reaguje na każdy podejrzany obiekt czy ruch. Alarmuje głośnym, przenikliwym, ostrym skrzekiem, kiedy zobaczy drapieżniki a także człowieka. Śpiew rzadko słyszany, ale potrafi wydawać cichy świergot i gardłowe „gadanie”. Świetnie naśladuje głosy, z którymi zetknęła się w okolicy, np. innych ptaków (np. kosa, myszołowa, jastrzębia), ssaków (np. miauczenie kota, szczekanie psa) czy piszczenie kół od wozu lub dźwięk klaksonu samochodowego. Można sójkę nauczyć wymawiania pojedynczych wyrazów lub nawet całych fraz z mowy ludzkiej.
Rozród i gniazdowanie
Sójki, przed rozpoczęciem lęgów zbierają się w grupy. Widać wtedy osobniki siedzące na drzewach, szczebiocące i kłócące się. W czasie tych ptasich wieców, sójki dobierają się w pary. Pary są monogamiczne.
Gniazdo sójki można znaleźć w środkowej partii korony, w rozwidleniu gałęzi tuż przy pniu głównie drzewa iglastego, rzadziej liściastego, czasem krzewu, najczęściej na wysokości 1 do 5 m. Tworzy je luźna, dość płaska i mała konstrukcja ze zręcznie splecionych patyków i gałązek, na której znajduje się wyściółka z miękkich części roślin, traw, włosia, korzonków, piór czy mchu. Budowaniem gniazda zajmują się zarówno samiec, jak i samica. Zdarza się, że sójki zajmują już istniejące gniazdo, np. po grzywaczu.
Pod koniec kwietnia lub w maju, w odstępach jednodniowych, samica składa 5–7 jaj. Zasadniczo do lęgu sójki przystępują raz w roku, ale zdarza się lęg powtarzany. Samica składa wtedy jedynie 3 lub 4 jaja. Jaja są równobiegunowe, niemal kuliste, czysto białe, czasami szarawe lub zielonkawe, nakrapiane gęściej na tępym końcu, o średnich wymiarach 40×33 mm.
Wysiadywanie trwa przez 16–17 dni. Oboje rodzice opiekują się lęgiem, karmią pisklęta (raz lub dwa razy w ciągu godziny) i utrzymują z nimi stały kontakt głosowy. Jednak w pobliżu gniazda ptaki zachowują się skrycie i są bardzo czujne, rzadko też używają głosu. Pisklęta, gniazdowniki, opuszczają gniazdo po ok. 20 dniach. Jeszcze przez ok. 3 tygodnie są dokarmiane przez rodziców. Później nadal trzymają się blisko rodziców, którzy ostrzegają je głosem lub nawet czynnie bronią przed drapieżnikami.
Biotop
Gatunek częściowo osiadły. Populacje z północy i wschodu podejmują czasami dalsze wędrówki na południowy zachód. Mogą wtedy tworzyć wielkie, choć często luźne, stada, liczące kilkaset do tysiąca osobników. Na ogół jednak sójki przemieszczają się na krótkie dystanse i koczują od jesieni do wiosny. W Polsce ptak rozpowszechniony w całym kraju, średnio liczny ptak lęgowy na niżu. Zamieszkuje najchętniej gęste drzewostany mieszane lub lasy dębowo-grabowe, rzadziej iglaste, ponadto – wysokopienne, gęste zadrzewienia śródpolne. Coraz częściej sójkę spotyka się w dużych parkach miejskich, gdzie nawet może wyprowadzać lęgi (Łazienki Królewskie, park Praski przy ZOO w Warszawie). Spotykana także w ogrodach, sadach i na terenach działkowych.
Na przełomie XIX i XX wieku sójki były masowo tępione, gdyż uważano, że przede wszystkim to one zjadają jaja i pisklęta, przez co wyrządzają olbrzymie szkody w populacji małych wróblaków.